Hoạt động lấn biển không chỉ là một giải pháp mở rộng không gian đất liền mà còn mang theo nhiều hệ lụy và thách thức pháp lý. Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 42/2024/NĐ-CP quy định về hoạt động lấn biển. Nghị định này sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 16/4/2024, đem lại nhiều thay đổi quan trọng và cần thiết mà mọi người cần nắm rõ. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về hoạt động lấn biển và những quy định mới nhất qua bài viết của Meeyland dưới đây nhé!
Hoạt động lấn biển là gì?
Theo Điều 3 của Nghị định 42/2024/NĐ-CP, hoạt động lấn biển là việc mở rộng diện tích đất về phía biển, từ đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm trong vùng biển Việt Nam.
Các dự án đầu tư lấn biển, hoặc hạng mục lấn biển trong các dự án đầu tư, bao gồm những giải pháp và đề xuất liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành san lấp, lấn biển, xây dựng hạ tầng kỹ thuật theo quy hoạch. Mục tiêu của các dự án này là tạo quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, phòng chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Quy định mới về sử dụng đất và quy hoạch khu vực lấn biển
Nghị định quy định rõ rằng khu vực biển dự kiến để lấn biển phải được xác định cụ thể về vị trí, diện tích, ranh giới, tọa độ theo các quy định pháp luật về đo đạc và bản đồ.
Khi đưa khu vực biển này vào quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, cần tuân thủ các nguyên tắc đã được quy định tại các điểm a, b và d khoản 2 Điều 190 Luật Đất đai năm 2024.
“2. Hoạt động lấn biển phải tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
a) Đảm bảo quốc phòng, an ninh, chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích quốc gia trên biển; phù hợp với quy định của các luật liên quan và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên;
b) Dựa trên đánh giá toàn diện về kinh tế, xã hội, môi trường, đảm bảo phát triển bền vững, bảo vệ đa dạng sinh học, xem xét các yếu tố tự nhiên, tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu và nước biển dâng;
d) Khai thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên biển; đảm bảo lợi ích hài hòa giữa tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động lấn biển và các tổ chức, cá nhân khác liên quan; đảm bảo quyền tiếp cận biển của người dân và cộng đồng;”
UBND cấp tỉnh sẽ xác định và đưa khu vực biển dự kiến thực hiện lấn biển vào phương án phân bổ và khoanh vùng đất đai theo khu chức năng, loại đất cho từng đơn vị hành chính cấp huyện. Điều này sẽ được thực hiện trong quy hoạch tỉnh, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện.
Nếu khu vực biển dự kiến lấn biển đã có trong quy hoạch tỉnh, quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch đô thị (ngoại trừ trường hợp tại khoản 5 Điều 40 Luật Đất đai năm 2013), nhưng chưa được đưa vào quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, thì UBND cấp tỉnh sẽ chỉ đạo để bổ sung vào quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm.
Trong trường hợp khu vực biển dự kiến lấn biển chưa có trong quy hoạch tỉnh, UBND cấp tỉnh sẽ yêu cầu UBND cấp huyện lập kế hoạch điều chỉnh, bổ sung quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm.
Đối với các dự án đầu tư có hoạt động lấn biển đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận trước ngày Nghị định này có hiệu lực (ngày 16/4/2024), diện tích khu vực biển được xác định sẽ được tổng hợp vào tổng diện tích của đơn vị hành chính. Sau khi hoàn thành việc lấn biển, diện tích các loại đất sẽ được bổ sung vào các chỉ tiêu sử dụng đất theo mục đích ghi trong dự án đầu tư và sẽ được phân bổ vào quy hoạch tỉnh và quy hoạch sử dụng đất cấp huyện.
Quyết định chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư cho dự án có hoạt động lấn biển
Nghị định quy định việc phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định chủ trương đối với dự án đầu tư có hoạt động lấn biển sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư công và đầu tư theo hình thức đối tác công tư.
Việc lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án đầu tư có hoạt động lấn biển bằng nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước sẽ tuân thủ các quy định của pháp luật về đầu tư, đấu thầu, quản lý đất đai và đầu tư theo hình thức đối tác công tư.
Hoạt động lấn biển trong dự án đầu tư được thực hiện dưới hình thức dự án đầu tư lấn biển hoặc là một phần của hạng mục lấn biển của dự án đầu tư, theo quy định tại Điều 6 của Nghị định này.
Quản lý đất và khu vực biển cho hoạt động lấn biển
Nghị định quy định rằng đối với dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển sử dụng nguồn vốn đầu tư công, thủ tục giao đất và cho thuê đất được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 68 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.
Đối với các dự án đầu tư lấn biển hoặc có hạng mục lấn biển nhằm phát triển quỹ đất, sau khi hoàn thành việc lấn biển và được nghiệm thu theo quy định, chủ đầu tư dự án phải bàn giao toàn bộ diện tích đất lấn biển và các công trình xây dựng liên quan (nếu có) cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện quy trình giao đất, cho thuê đất cho các tổ chức và cá nhân theo quy định của pháp luật về đất đai.
Đối với dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án đầu tư có hạng mục lấn biển sử dụng nguồn vốn từ nhà nước hoặc từ các nguồn vốn khác, quy trình và thủ tục giao đất và cho thuê đất được thực hiện như sau:
Trường hợp giao đất và cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất
Trường hợp này được thực hiện theo quy định tại khoản 5 Điều 68 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ, và khoản 21 Điều 1 của Nghị định số 148/2020/NĐ-CP ngày 18 tháng 12 năm 2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định chi tiết thi hành Luật Đất đai.
Trường hợp giao đất và cho thuê đất dựa trên đấu thầu nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đấu thầu
Đối với trường hợp đây sẽ được chấp thuận nhà đầu tư theo quy định tại khoản 3 Điều 29 của Luật Đầu tư năm 2020, thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 68 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ.
Trường hợp giao đất và cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất
Được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 68 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ.
Nghị định cũng nêu rõ rằng chủ đầu tư của dự án đầu tư lấn biển hoặc có hạng mục lấn biển khi nộp hồ sơ xin giao đất, cho thuê đất, hoặc giao khu vực biển kèm theo dự án đã phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
UBND cấp tỉnh sẽ quyết định về việc giao đất, cho thuê đất cùng với giao khu vực biển để lấn biển. Chủ đầu tư của dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án có hạng mục lấn biển không phải nộp tiền sử dụng khu vực biển để thực hiện hoạt động lấn biển.
Kiểm định hoàn thành lấn biển
Nghị định quy định việc nghiệm thu hoàn thành lấn biển được thực hiện cho toàn bộ hoặc từng phần diện tích đã hoàn thành lấn biển theo tiến độ của dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án đã được phê duyệt.
Quy trình kiểm tra nghiệm thu hoàn thành lấn biển như sau:
- Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh sẽ tiến hành kiểm tra các công trình của dự án đầu tư lấn biển hoặc hạng mục lấn biển của dự án theo quy định của pháp luật về xây dựng.
- Chủ đầu tư của dự án phải gửi đề nghị về cho cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND tỉnh để kiểm tra nghiệm thu toàn bộ hoặc từng phần diện tích đã hoàn thành lấn biển theo tiến độ của dự án.
- Cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND cấp tỉnh sẽ tiến hành kiểm tra trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được đề nghị từ chủ đầu tư.
Đánh giá chi phí sử dụng đất và thuê đất
Để xác định giá đất cụ thể cho việc tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, phương thức này được thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai. Trong trường hợp sử dụng phương pháp thặng dư để xác định giá đất cụ thể, tổng chi phí phát triển phải bao gồm chi phí lấn biển đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Điều 6 Nghị định này. Nếu tổng chi phí phát triển lớn hơn tổng doanh thu phát triển, sự chênh lệch này sẽ được tính vào chi phí của dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án có hạng mục lấn biển.
Chủ đầu tư dự án lấn biển hoặc dự án có hạng mục lấn biển phải lập hồ sơ đề nghị quyết toán chi phí lấn biển trong thời hạn không quá 180 ngày kể từ ngày hoàn thành việc lấn biển, và gửi cho cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để thẩm định. Sau đó, cơ quan này phải thực hiện quyết toán chi phí lấn biển trong thời hạn không quá 90 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ đề nghị quyết toán, và trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt quyết toán này.
Để xử lý phần chênh lệch giữa chi phí lấn biển đã quyết toán và chi phí lấn biển đã tính trong tổng chi phí phát triển khi áp dụng phương pháp thặng dư, các nhà đầu tư sẽ thực hiện như sau:
- Trường hợp chi phí lấn biển đã quyết toán nhỏ hơn chi phí lấn biển đã tính trong tổng chi phí phát triển, nhà đầu tư sẽ phải nộp phần chênh lệch này;
- Trường hợp chi phí lấn biển đã quyết toán lớn hơn chi phí lấn biển đã tính trong tổng chi phí phát triển, phần chênh lệch này sẽ được tính vào chi phí của dự án đầu tư lấn biển hoặc dự án có hạng mục lấn biển.
Việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất
Đối với phần diện tích đất không thuộc diện tích lấn biển, sau khi chủ đầu tư đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính liên quan đến đất đai, sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất.
Đối với phần diện tích đất được hình thành từ hoạt động lấn biển, chủ đầu tư dự án lấn biển hoặc dự án có hạng mục lấn biển sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính về đất đai và có thông báo chấp thuận kết quả nghiệm thu hoàn thành lấn biển theo quy định tại Điều 8 của Nghị định này, sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất.
Hiểu rõ về khái niệm cũng như các quy định liên quan đến hoạt động lấn biển là cực kỳ quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển. Các quy định mới nhất đã được ban hành nhằm đảm bảo tính bền vững, quản lý hiệu quả việc sử dụng đất biển và bảo vệ nguồn lợi sinh thái. Hi vọng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về hoạt động lấn biển và các quy định được cập nhật gần đây nhất nhé!