Bộ Tài chính hiện đang tiến hành lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định của Chính phủ về Quỹ phát triển đất. Dự thảo này bao gồm nhiều đề xuất mới, nhằm cải thiện và tăng cường hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực đất đai. Các thay đổi đáng chú ý được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững và công bằng trong việc sử dụng đất, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội. Các ý kiến đóng góp từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện và triển khai nghị định một cách hiệu quả. Bài viết này của Meeyland sẽ cung cấp cho bạn một số thông tin liên quan đến quỹ phát triển đất nhé!
Quỹ phát triển đất là gì?
Quỹ phát triển đất ban đầu được thiết lập theo quy định của Luật đất đai năm 2003, được cụ thể hóa trong Điều 34 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 và Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ. Tiếp theo, Luật đất đai năm 2013 cùng với Điều 111 của luật này và Điều 6 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ đã tiếp tục định hướng cho việc quản lý quỹ.
Quỹ phát triển đất địa phương là một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được UBND cấp tỉnh thành lập nhằm cung cấp vốn cho các nhiệm vụ của tổ chức phát triển quỹ đất, hỗ trợ đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số, và thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định.
Quỹ phát triển đất là quỹ tài chính do UBND cấp tỉnh thành lập để hỗ trợ phát triển đất đai.
Quỹ này được sử dụng để cung ứng vốn cho các tổ chức phát triển quỹ đất và các tổ chức khác, nhằm thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng và tạo quỹ đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Thách thức trong tổ chức và hoạt động của quỹ phát triển đất
Bộ Tài chính thông báo rằng Luật đất đai số 31/2024/QH15, được Quốc hội thông qua vào ngày 18/01/2024, trong Điều 114 quy định về Quỹ phát triển đất và giao nhiệm vụ cho Chính phủ ban hành các quy định chi tiết về điều này.
Theo Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 05/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch triển khai thi hành Luật đất đai số 31/2024/QH15, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xây dựng Nghị định quy định về Quỹ phát triển đất, với thời hạn hoàn thành vào tháng 5/2024.
Mục tiêu của việc xây dựng Nghị định này là nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho Quỹ phát triển đất theo quy định của Luật đất đai năm 2024, giải quyết các khó khăn và vướng mắc trong quá trình tổ chức và hoạt động của Quỹ, đồng thời tăng cường công tác quản lý và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ phát triển đất.
Để đánh giá thực trạng hoạt động của Quỹ phát triển đất tại các địa phương, Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát chính sách liên quan và gửi Công văn đến các địa phương để thu thập đánh giá thực trạng, đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất.
Từ báo cáo của 63 địa phương gửi Bộ Tài chính năm 2023 cho thấy, có 57 địa phương đã thành lập Quỹ phát triển đất; trong đó 27 Quỹ hoạt động theo mô hình độc lập và 30 Quỹ hoạt động theo mô hình ủy thác.
Theo báo cáo từ các địa phương, việc thành lập và hoạt động của Quỹ phát triển đất là cần thiết, hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc tập trung nguồn lực tài chính để kịp thời ứng vốn, thúc đẩy công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tạo quỹ đất, đảm bảo tiến độ thực hiện dự án và nâng cao hiệu quả của dự án.
Thực tế cho thấy, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và tạo quỹ đất sạch là nhiệm vụ phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau. Nếu không có nguồn lực tài chính sẵn sàng để thực hiện các công việc này, sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh.
Ngoài ra, việc giải phóng mặt bằng để tạo quỹ đất sạch và đấu giá quyền sử dụng đất sẽ giúp hiện thực hóa chủ trương của Nhà nước trong việc giao đất và cho thuê đất thông qua đấu giá. Sự ra đời của Quỹ phát triển đất đã góp phần quan trọng trong việc đáp ứng các nhu cầu này.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, việc tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất vẫn gặp phải nhiều khó khăn và vướng mắc, ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của Quỹ. Các khó khăn, vướng mắc chính bao gồm:
- Chưa rõ nguồn vốn hoạt động của Quỹ bao gồm những nguồn nào để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ; quy trình cấp vốn điều lệ cho Quỹ, bao gồm mức vốn, thẩm quyền và thủ tục cấp vốn, vẫn chưa được xác định rõ ràng.
- Cơ cấu tổ chức của Quỹ trong trường hợp ủy thác toàn bộ cho Quỹ đầu tư phát triển hoặc Quỹ tài chính khác của địa phương còn bất cập, không phù hợp với thực tế hoạt động.
- Thiếu cơ chế đảm bảo nguồn kinh phí chi trả cho hoạt động của bộ máy và quản lý hành chính của Quỹ, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ được giao.
- Quy định về việc hoàn trả vốn ứng cho Quỹ phát triển đất (bao gồm nguồn hoàn trả, trình tự và thủ tục hoàn trả) tại Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12/5/2010 của Thủ tướng Chính phủ không còn phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước và các nghị định quy định về thu tiền sử dụng đất, thu tiền thuê đất, nhưng chưa được sửa đổi, bổ sung.
- Thời gian qua, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất, dẫn đến một số nội dung của Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg ngày 12/5/2010 không còn phù hợp. Do đó, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế để bảo đảm cơ sở pháp lý cho hoạt động của Quỹ phát triển đất.
Những quy định mới được đề xuất cho quỹ phát triển đất
Bộ Tài chính thông báo rằng hiện nay, hầu hết các tỉnh, thành phố đã thành lập Quỹ phát triển đất. Khi Nghị định này có hiệu lực, chỉ cần rà soát, hoàn thiện tổ chức bộ máy, sửa đổi và bổ sung Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ. Tuy nhiên, để bao quát tình hình thực tế có thể phát sinh, dự thảo Nghị định quy định như sau:
Dựa trên tình hình thực tế tại địa phương, UBND cấp tỉnh sẽ giao cho Sở Tài chính hoặc cơ quan chuyên môn khác thuộc UBND cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng của địa phương lập hồ sơ đề nghị thành lập Quỹ phát triển đất và trình UBND cấp tỉnh.
UBND cấp tỉnh sẽ phê duyệt Đề án thành lập Quỹ, ban hành Quyết định thành lập và Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ phát triển đất dựa trên Đề án đã được HĐND cấp tỉnh thông qua.
Quỹ phát triển đất là một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trực thuộc UBND cấp tỉnh, do UBND cấp tỉnh quyết định thành lập. Quỹ có vốn điều lệ và hoạt động độc lập với ngân sách nhà nước, không vì mục đích lợi nhuận, nhằm bảo toàn và phát triển vốn.
Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu riêng và hạch toán độc lập. Tên gọi của Quỹ là “Quỹ phát triển đất” kết hợp với tên tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương.
Quỹ phát triển đất có chức năng tiếp nhận và huy động vốn theo quy định để thực hiện nhiệm vụ ứng vốn và hoàn trả vốn ứng theo quy định của Nghị định này và các quy định pháp luật liên quan.
Cơ cấu tổ chức và mô hình hoạt động của Quỹ phát triển đất
Để phù hợp với yêu cầu quản lý Quỹ, dự thảo Nghị định có bổ sung và sửa đổi một số quy định sau:
- Số lượng thành viên của Hội đồng quản lý là số lẻ. Chủ tịch Hội đồng quản lý là Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Phó Chủ tịch và các thành viên khác của Hội đồng quản lý bao gồm Giám đốc các Sở: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, cùng với Giám đốc Quỹ.
- Trong trường hợp ủy thác cho Quỹ đầu tư phát triển hoặc Quỹ tài chính khác của địa phương quản lý nguồn vốn và hoạt động của Quỹ phát triển đất, thì Hội đồng quản lý, Ban kiểm soát và Cơ quan điều hành nghiệp vụ của Quỹ phát triển đất sẽ do Quỹ nhận ủy thác đảm nhận. Tuy nhiên, cần đảm bảo các điều kiện sau:
- Chủ tịch Hội đồng quản lý là Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
- Thành viên của Hội đồng quản lý Quỹ phải bao gồm Giám đốc các Sở: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường.
Đề xuất hai phương án về nguồn vốn hoạt động của Quỹ
Nguồn vốn hoạt động của Quỹ gồm:
- Vốn điều lệ:
- Phương án 1: Vốn điều lệ của Quỹ phát triển đất được cấp từ nguồn chi đầu tư phát triển của ngân sách địa phương. Dựa trên tình hình thực tế và khả năng cân đối ngân sách, UBND cấp tỉnh sẽ trình HĐND cùng cấp quyết định mức vốn điều lệ ban đầu và bổ sung cho Quỹ.
- Phương án 2: Hàng năm, dựa trên tình hình thực tế và khả năng cân đối ngân sách, UBND cấp tỉnh sẽ trình HĐND cùng cấp quyết định mức bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ từ nguồn chi đầu tư phát triển của ngân sách địa phương.
- Quản lý vốn điều lệ:
- Phương án 1: Vốn điều lệ của Quỹ được gửi tại Kho bạc Nhà nước tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương.
- Phương án 2: Vốn điều lệ của Quỹ được gửi tại Kho bạc Nhà nước tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương hoặc các ngân hàng thương mại có vốn chi phối của Nhà nước trên địa bàn.
Sử dụng vốn hoạt động của Quỹ phát triển đất
Dự thảo Nghị định quy định rằng vốn hoạt động của Quỹ được sử dụng để:
- Ứng vốn cho đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật về đất đai.
- Ứng vốn cho tổ chức phát triển quỹ đất để xây dựng kết cấu hạ tầng trên quỹ đất đã được giao quản lý, nhằm nâng cao giá trị khu đất và đấu giá quyền sử dụng đất phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
- Ứng vốn cho tổ chức được giao thực hiện chính sách hỗ trợ về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số.
- Ứng vốn cho tổ chức được giao thực hiện nhiệm vụ phát triển nhà ở phục vụ tái định cư, cải tạo và xây dựng lại nhà chung cư theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Kết luận
Qua bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về Quỹ phát triển đất và các đề xuất mới về quy định. Những thay đổi này nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý và giải quyết các khó khăn trong tổ chức, hoạt động của Quỹ. Việc cải tiến nguồn vốn, cơ cấu tổ chức và quản lý Quỹ phát triển đất sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và đảm bảo tiến độ các dự án.
Hãy tiếp tục theo dõi để cập nhật thông tin mới nhất về các quy định và chính sách liên quan đến Quỹ phát triển đất. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết và đừng quên chia sẻ nếu bạn thấy hữu ích!